اسپکتروفتومتر چیست؟ اسپکتروفتومتر روشی است برای اندازه گیری این که چه مقدار ماده شیمیایی نور را جذب می کند و یکی از مفیدترین روش های آنالیز کیفی در زمینه های مختلف مانند: شیمی، فیزیک، بیوشیمی، مهندسی مواد، مهندسی شیمی و کاربردهای شیمیایی است. این مفهومی کلیدی است که هر ترکیبی نور را از طریق طیف معینی از طول موج جذب یا پراکنده می کند.
اسپکتروفتومتر چه کاربردی دارد؟
اسپکتروفتومتر دستگاهی است که شدت نور را به صورت تابعی از طول موج اندازه گیری می کند. در این دستگاه روش تابش الکترومغناطیسی در ناحیه مرئی و ماورابنفش جذب ماده می شود و از روی شدت جذب مقدار ماده تعیین می شود. منبع تابش نورسفید روی نمونه گازی، جامد یا مایع است و تجزیه گر منشور یا شبکه است. در این روش با استفاده از میزان جذب نور غلظت تعیین می شود. این وسیله امکان اندازه گیری نمونه های فوق العاده کوچک را دارد واز آن برای تجزیه و تحلیل عناصر مولکولی مانند دی ان ای و آر ان ای استفاده می شود. این دستگاه از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که عبارتند از :
- منبع نور
- نمونه
- آشکارساز
- مفسر
انواع اسپکتروفتومتر
اسپکتروفوتومتر UVVis
یکی از رایج‌ترین انواع اسپکتروفوتومتر، مدل UVVis است که قادر به اندازه‌گیری جذب نور در محدوده فرابنفش (UV) و مرئی (Vis) طیف الکترومغناطیسی می‌باشد. این دستگاه برای تحلیل ترکیبات شیمیایی، دارویی، و مواد زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اسپکتروفوتومتر در آزمایشگاه‌ها به‌منظور تعیین غلظت مواد مختلف به‌ویژه در تحلیل آب و خاک، داروسازی، و تحقیقات شیمیایی به‌کار می‌رود.
اسپکتروفوتومتر فلورسانس
در این نوع اسپکتروفوتومتر، فرآیند جذب نور توسط نمونه و سپس تابش مجدد نور به‌صورت فلورسانس اندازه‌گیری می‌شود. این دستگاه برای بررسی مواد با ویژگی های فلورسانس خاص مانند آنزیم ها، پروتئین ها، و DNA در آزمایشگاه های زیستی کاربرد فراوانی دارد. به دلیل حساسیت بالا، این نوع اسپکتروفوتومتر در تشخیص مواد با غلظت های پایین و تحقیقات زیست محیطی، پزشکی، و دارویی بسیار مفید است.
اسپکتروفوتومتر مادون قرمز (IR)
این دستگاه برای اندازه‌گیری جذب نور در ناحیه مادون قرمز طیف الکترومغناطیسی طراحی شده است. از این نوع اسپکتروفوتومتر به‌ویژه برای تحلیل ساختار شیمیایی مواد و شناسایی گروه‌های مختلف Functional در مولکول‌ها استفاده می‌شود. کاربرد اصلی این اسپکتروفوتومتر در صنایع پتروشیمی، داروسازی و تحلیل نمونه‌های زیستی است، جایی که نیاز به تحلیل دقیق ترکیب و ساختار شیمیایی مواد احساس می‌شود.
برای آشنایی با دستگاه رنگ سنج کونیکا مینولتا کلیک کنید.
اسپکتروفوتومتر جرمی
این نوع اسپکتروفوتومتر برای اندازه‌گیری جذب و تابش نور از طریق اثرات جذب جاذب در طول موج‌های مختلف به‌کار می‌رود. در این دستگاه، اطلاعات دقیقی در مورد جرم مولکول‌ها یا تغییرات ایزوتوپ‌ها بدست می‌آید. این تکنولوژی بیشتر در تحقیقات شیمیایی، فیزیکی، و تجزیه و تحلیل ساختارهای پیچیده مولکولی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسپکتروفوتومتر اشعه ایکس (XRay)
دستگاه‌های اسپکتروفوتومتر اشعه ایکس برای تجزیه و تحلیل ساختار مواد در سطح اتمی به کار می‌روند. این نوع اسپکتروفوتومترها قادرند به تحلیل ترکیب و ساختار فلزات، مواد معدنی، و کریستال‌ها پرداخته و اطلاعاتی دقیق از ترکیبات شیمیایی و چیدمان اتمی بدست آورند. استفاده از این اسپکتروفوتومتر در صنایع مرتبط با فلزات، سرامیک‌ها و مواد معدنی بسیار رایج است.
اسپکتروفوتومتر تک‌پرتو (Single Beam)
در اسپکتروفوتومتر تک‌پرتو، فقط یک پرتو نوری از منبع به نمونه تابانده می‌شود و جذب آن اندازه‌گیری می‌شود. این نوع دستگاه‌ها در مقایسه با مدل‌های پیشرفته‌تر ارزان‌تر و ساده‌تر هستند و برای آزمایش های معمولی یا آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه دقت این دستگاه‌ها کمتر از مدل‌های دوپرتو است، اما برای آنالیزهای ساده و روزمره گزینه مناسبی هستند.
اسپکتروفوتومتر دوپرتو (Double Beam)
اسپکتروفوتومتر دوپرتو به‌گونه‌ای طراحی شده که از دو پرتو نوری همزمان استفاده می‌کند: یکی برای نمونه و دیگری برای مرجع. این ویژگی باعث می‌شود که اثرات نوسانات منبع نوری و تغییرات آن در اندازه‌گیری‌ها جبران شود و دقت بیشتری در مقایسه با دستگاه‌های تک‌پرتو به‌دست آید. این اسپکتروفوتومترها در تحقیقاتی که نیاز به دقت بالا دارند، مانند تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی و زیستی، کاربرد بسیاری دارند.
اسپکتروفوتومتر حساس به گاز
در اسپکتروفوتومتر های حساس به گاز، از پرتوهای نوری برای تجزیه و تحلیل گازهای خاص استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها قادرند غلظت دقیق گازهایی مانند دی‌اکسید کربن، اکسیژن، یا گازهای دیگر را در محیط‌های صنعتی، آزمایشگاهی و حتی محیط های محیط‌زیستی اندازه گیری کنند. در صنایعی مانند نفت، گاز، و شیمیایی، این اسپکتروفوتومترها نقش کلیدی در کنترل کیفیت و ایمنی ایفا می‌کنند.
کاربرد اسپکتروفوتومتر های جذبی-عبوری
در اسپکتروفوتومترهای جذبی عبوری، نور از میان نمونه عبور می‌کند و میزان جذب آن اندازه‌گیری می‌شود. این دستگاه‌ها در بسیاری از زمینه‌ها، از جمله شیمی تجزیه و آنالیز داروها، بسیار کاربرد دارند. به‌ویژه در آزمایشگاه های تحقیقاتی برای تعیین غلظت مواد شیمیایی در محلول ها یا گازها، این نوع اسپکتروفوتومترها اهمیت زیادی دارند.
از این روش می‌توان برای بررسی آلودگی‌ها، آنالیز آب و خاک، و حتی شناسایی ترکیبات مختلف در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد. قدرت بالا در اندازه‌گیری غلظت‌ها باعث شده است که این دستگاه‌ها در بسیاری از زمینه های تحقیقاتی و صنعتی کاربرد گسترده‌ای داشته باشند.
کاربرد اسپکتروفوتومتر های بازتابی
اسپکتروفوتومترهای بازتابی عمدتاً برای آنالیز سطح مواد و بررسی ویژگی‌های رنگی و فیزیکی آن‌ها به‌کار می‌روند. این دستگاه‌ها از بازتاب نور از سطح یک نمونه برای تحلیل استفاده می‌کنند و در بسیاری از صنایع برای بررسی کیفیت سطحی مواد، مثل رنگ‌ها و پوشش‌ها، استفاده می‌شوند. به‌طور خاص در صنایع خودروسازی، رنگ‌سازی و تولید مواد غذایی، این اسپکتروفوتومترها برای ارزیابی و نظارت بر ویژگی‌های ظاهری محصولات کاربرد دارند.
همچنین در تحقیقات کشاورزی، این دستگاه ها برای بررسی وضعیت سلامت گیاهان و تحلیل ویژگی‌های برگ‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسپکتروفوتومترهای بازتابی از آن جهت مفید هستند که می‌توانند اطلاعات دقیقی از سطح مواد جامد به‌دست دهند.
اسپیکتروفتومتر کونیکا مینولتا
حال که دیدیم اسپکتروفتومتر چیست، باید بگوییم که اسپکتروفتومتر کونیکا در مدل های مختلفی وارد بازار شده است. ذکر مشخصات تمام مدل های کونیکا در این مقال نمی گنجد بنابراین به ذکر مشخصات کلی آن ها بسنده می کنیم . این محصول از شرکت کونیکا به طور موثر رنگ یک شی را می سنجد. این ابزار دستی دارای یک صفحه نمایش LCD رنگی ، نمودار طیفی، pseudocolor و نمودار تفاوت رنگ است.
بخشی از اطلاعات نمایش داده شده بر روی صفحه نمایش این است که این دستگاه سازگار با بلوتوث و قابل حمل است به طوری که تمام اطلاعات به صورت بی سیم به یک چاپگر و یا یک PC ابلاغ شده است و با حجم بالای حافظه ، می تواند ۱۰۰۰ مجموعه از داده ها ی هدف و ۴۰۰۰ مجموعه از داده های اندازه گیری را ذخیره کند.
لینک های مرتبط
تعمیر کپی / تعمیرات کپی کونیکا مینولتا / تعمیرات پرینتر کونیکا مینولتا / نمایندگی کونیکا مینولتا
